Ανεύρυσμα εγκεφάλου

Ανεύρυσμα σημαίνει παθολογική φυσαλίδα ή σάκος που εξέχει από το τοίχωμα ενός αγγείου. Μπορεί να σχηματιστεί είτε λόγω συγγενούς διαταραχής στην ποιότητα των τοιχωμάτων των αγγείων, είτε λόγω υπερβολικής καταπόνησης των αγγείων από την αιματική ροή, ιδίως στην υπέρταση. Γι’ αυτό και είναι συχνά τα ανευρύσματα στα σημεία όπου ένα αγγείο διχάζεται σε κλάδους. Τα λεπτυσμένα και καταπονημένα αγγειακά τοιχώματα έχουν την τάση να υποστούν ρήξη, άρα εγκεφαλική αιμορραγία. Συνήθως προκαλούν τη λεγόμενη «Υπαραχνοειδή Αιμορραγία», λόγω του ότι το αίμα εξαπλώνεται κάτω από το περίβλημα του εγκεφάλου που ονομάζεται αραχνοειδής μήνιγγα. Η υπαραχνοειδής αιμορραγία είναι βαρύτατη κατάσταση που απαιτεί άμεση νευροχειρουργική αντιμετώπιση και πολύ συχνά προκαλεί κώμα, βαρειά αναπηρία ή και θάνατο.

 Δεν είναι ακριβώς γνωστά τα αίτια σχηματισμού ενός ανευρύσματος. Παθήσεις όπως η υπέρταση αλλά και άλλες νόσοι όπως οι πολυκυστικοί νεφροί, ο ερυθηματώδης λύκος, το σύνδρομο Erhlers Danlos, συνοδεύονται από αυξημένη συχνότητα εμφάνισης και ρήξης ανευρυσμάτων. Μπορεί όμως αυτά να είναι τελείως ασυμπτωματικά και συχνά ανακαλύπτονται τυχαία. Υπολογίζεται ότι 2-3% των ανθρώπων έχουν ανεύρυσμα εγκεφάλου, ενώ σε μερικές περιοχές και χώρες όπως η Φινλανδία, το ποσοστό είναι αρκετά μεγαλύτερο. Δεν μπορεί να υπολογιστεί με ακρίβεια, αλλά θεωρείται ότι περίπου τα μισά από αυτά θα υποστούν ρήξη σε κάποια στιγμή της ζωής.

Διάγνωση

Η διάγνωση γίνεται συνήθως εάν αυτό αιμορραγήσει, προκαλώντας υπαραχνοειδή αιμορραγία. Σχεδόν πάντα αυτή συνοδεύεται από ισχυρότατο πονοκέφαλο, πιθανώς απώλεια συνείδησης και μπορεί να προκαλέσει αυχενική δυσκαμψία, πόνο κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης, έμετο, φωτοφοβία και νευρολογική συμπτωματολογία. Είναι μια κατάσταση που απαιτεί άμεση ιατρική βοήθεια. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί ένα ανεύρυσμα να μην ραγεί, αλλά να μεγαλώσει αρκετά ώστε να πιέζει τον εγκέφαλο ή και κρανιακά νεύρα, ιδίως αυτά που ελέγχουν τις κινήσεις των ματιών, οπότε μπορεί ένας ασθενής να αναπτύξει διπλωπία (να τα βλέπει διπλά), ή να υποστεί πτώση του βλεφάρου, επιληπτική κρίση, διαστολή της κόρης του ματιού (μυδρίαση), μείωση της οπτικής οξύτητας και άλλα συμπτώματα.Μπορεί,επίσης,η διάγνωση να γίνει τυχαία, όταν κάποιος κάνει μια αξονική ή μαγνητική τομογραφία για Η οριστική διάγνωση απαιτεί επιπλέον εξετάσεις (ψηφιακή αγγειογραφία ή τρισδιάστατη αξονική εγκεφάλου). Με την ψηφιακή αγγειογραφία, η οποία γίνεται μόνο στο νοσοκομείο, υπό τοπική αναισθησία, εισάγεται ένας καθετήρας από τη μηριαία αρτηρία και φτάνει, υπό ακτινολογικό έλεγχο, μέχρι τις αρτηρίες του εγκεφάλου. Χρησιμοποιείται σκιαγραφική ουσία, όπου και αναδεικνύει το ανεύρυσμα.

Ρήξη ανευρύσματος

Η αιμορραγία επεκτείνεται στην περιοχή μεταξύ της επιφάνειας του εγκεφάλου και του περιβλήματός του που ονομάζεται αραχνοειδής μήνιγγα. Μερικές φορές μπορεί να επεκταθεί και μέσα στον εγκέφαλο ή και στις κοιλίες του εγκεφάλου. Το 10-15% των ασθενών πεθαίνουν πριν φτάσουν στο νοσοκομείο. Ένα μήνα μετά την εκδήλωση της αιμορραγίας, παρά την ιατρική αντιμετώπιση, θα επιβιώσει περίπου το 55% των ασθενών. Από αυτούς που επιβιώνουν το 30% θα παρουσιάσει μόνιμη βαριά ή μέτρια αναπηρία. Όσοι επιβιώνουν από το αρχικό επεισόδιο, έχουν 15-20% πιθανότητες νέας αιμορραγίας αν δεν αντιμετωπιστεί μέσα σε 2 βδομάδες το ανεύρυσμα. Όσο μεγαλύτερη η ηλικία, τόσο χειρότερη είναι η εξέλιξη. Συνεπώς η αντιμετώπιση πρέπει να είναι κατά το δυνατόν άμεση, αν και υπάρχουν ειδικές περιπτώσεις όπου η άμεση χειρουργική αντιμετώπιση δεν ενδείκνυται.

Αντιμετώπιση Ανευρύσματος

Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος είναι, δυστυχώς, και ο πιο επεμβατικός, δηλαδή η χειρουργική επέμβαση (κρανιοτομία). Τότε τοποθετούμε ένα μικρό κλιπ γύρω από τη βάση του ανευρύσματος, οπότε το απομονώνουμε από την κυκλοφορία του αίματος. Αυτή η επέμβαση γίνεται από έμπειρους νευροχειρουργούς με χρήση μικροσκοπίου και ειδικών μικροεργαλείων.

Μια εναλλακτική λύση, που γίνεται όλο και πιο διαδεδομένη, είναι ο εμβολισμός του ανευρύσματος. Με μια τεχνική ,όπου εισάγεται με ειδικό καθετήρα ένα σπείραμα ,συνήθως από λευκόχρυσο, μέσα στο ανεύρυσμα και προκαλείται η θρόμβωσή του. Το βασικό πλεονέκτημα είναι ότι αποφεύγεται η ανοιχτή επέμβαση με όλους τους κινδύνους της, αν και γενικά θεωρείται ότι η χειρουργική επέμβαση μειώνει τους κινδύνους επανεμφάνισης του ανευρύσματος. Τα περισσότερα ανευρύσματα πλέον αντιμετωπίζονται με εμβολισμό, που γίνεται από εξειδικευμένους νευροχειρουργούς ή νευροακτινολόγους.
Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί αυτές οι τεχνικές να μην επαρκούν, οπότε γίνονται ειδικές επεμβάσεις μικροχειρουργικής παράκαμψης του ανευρύσματος με αγγειακό μόσχευμα.Τέλος, μπορεί να απαιτηθεί και η τοποθέτηση ειδικών αυλών μέσα στο αγγείο, ή και η πλήρης απόφραξή του, εφόσον μπορεί να το ανεχθεί ο ασθενής, προκειμένου να απομονωθεί το ανεύρυσμα από την αιματική κυκλοφορία.

Το θετικό είναι ότι πολλά ανευρύσματα δεν θα ραγούν ποτέ. Οι μελέτες έδειξαν ότι ο κίνδυνος είναι από 0.5% ως 1% κάθε χρόνο. Τα μεγαλύτερα ανευρύσματα, με ακανόνιστο σχήμα και αυτά που βρίσκονται στην οπίσθια εγκεφαλική κυκλοφορία έχουν περισσότερες πιθανότητες ρήξης. Η απόφαση για την αντιμετώπισή τους δεν είναι εύκολη. Προφανώς, όσο νεότερο το άτομο, τόσο συσσωρεύονται οι πιθανότητες ρήξης.Έτσι, ένα άτομο 40 ετών που διαγιγνώσκεται με ανεύρυσμα, έχει περίπου 40% πιθανότητα ρήξης μέχρι την ηλικία των 80 ετών. Το ποσοστό αυτό είναι προφανώς μεγαλύτερο αν συνυπάρχει υπέρταση ανεπαρκώς ρυθμιζόμενη, ή άλλοι παράγοντες νοσηρότητας.