Σε φυσιολογικές συνθήκες, οι μύες μας βρίσκονται σε μια ελαφρά συνεχή σύσπαση (μυϊκός τόνος) και είναι απαραίτητη για να διατηρεί το σώμα μας τη φυσική του στάση, καθώς και για να διατηρούνται οι μύες μας σε ετοιμότητα όταν θέλουμε να επιτελέσουμε μια κίνηση. Ο έλεγχος του συστήματος αυτού γίνεται χωρίς τη θέληση μας (υποσυνείδητα) και υπόκειται σε πολλαπλούς ρυθμιστικούς μηχανισμούς του νευρικού μας συστήματος.
Συμπτώματα
Η σπαστικότητα αποτελεί μία μορφή διαταραχής του μυϊκού τόνου, όπου υπάρχει υπερβολική σύσπαση των μυών, σε βαθμό που, ακόμη και σε άτομα με σχεδόν φυσιολογική μυική ισχύ, είναι αδύνατο να εκτελεστούν ομαλά οι εκούσιες κινήσεις. Παθήσεις όπως η εγκεφαλική παράλυση, κρανιοεγκεφαλική κάκωση, βλάβες του νωτιαίου μυελού (όγκοι, ισχαιμικές βλάβες) μπορούν να προκαλέσουν σπαστικότητα. Άλλες παθήσεις όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας και άλλες νευροεκφυλιστικές καταστάσεις αποτελούν επίσης αιτίες για την ανάπτυξη σπαστικότητας. Εκτός από τη παρεμπόδιση της αρμονικής κίνησης των μυών, συνυπάρχουν μυικοί πόνοι και διαταραχή της φυσικής στάσης του σώματος λόγω της υπερτονίας, παράγοντες που επιδρούν πολύ αρνητικά στην ποιότητα ζωής των ασθενών.
Θεραπεία
Η σύγχρονη Νευροχειρουργική Προσέγγιση παίζει σημαντικό ρόλο στην θεραπεία των ασθενών αυτών. Δυστυχώς όμως, τόσο οι ασθενείς και οι οικογένειές τους, πολλές φορές αγνοούν την ύπαρξη των σύγχρονων νευροχειρουργικών μεθόδων που μπορούν να βελτιώσουν εντυπωσιακά τη ζωή και τη λειτουργικότητα τους.Επομένως η σωστή ενημέρωση τού ατόμου και της οικογένειας είναι μία σημαντική παράμετρος.
Η φαρμακευτική αγωγή από το στόμα, που χορηγεί ο θεράπων ιατρός (συνήθως νευρολόγος) μερικές φορές δεν επαρκεί ή συνοδεύεται από συστηματικές παρενέργειες. Μια πιο σύγχρονη μέθοδος είναι η ενδορραχιαία έγχυση μπακλοφένης (baclofen) που είναι ισχυρό μυοχαλαρωτικό. Η χορήγησή της μέσω αντλίας είναι μία σημαντική πρόοδος στην αντιμετώπιση της σπαστικότητας διότι πολύ μικρή δοσολογία είναι αποτελεσματική στην ελάττωση της σπαστικότητας. Η χειρουργική επέμβαση τοποθέτησης της αντλίας είναι μια απλή επέμβαση διάρκειας 30 λεπτών περίπου, υπό ολική αναισθησία. Η αντλία έπειτα μπορεί να λειτουργεί για χρόνια, χορηγώντας την απαιτούμενη δόση με ακρίβεια χιλιοστών του γραμμαρίου, σε 24ωρη βάση, χωρίς εξωτερική παρέμβαση. Η ρύθμιση της δοσολογίας, αν χρειαστεί, γίνεται με ειδικό τηλεχειριστήριο, που μπορεί να έχει και ο ίδιος ο ασθενής. Για να τεκμηριωθεί η ωφέλεια της χορήγησης ενδοραχιαίας μπακλοφένης, πρέπει πριν την επέμβαση να γίνει η δοκιμασία χορήγησής της με οσφυονωτιαία παρακέντηση. Αν δεν υπάρξουν ανεπιθύμητες ενέργειες όπως υπνηλία, ζάλη, ναυτία, υπόταση, και βελτιωθεί κλινικά η σπαστικότητα, τότε ο ασθενής είναι κατάλληλος για την επέμβαση.
Η μείωση της σπαστικότητας απαιτεί και παράλληλη εντατική φυσιοθεραπεία (πχ ασκήσεις διατήρησης τού εύρους κίνησης, υδροθεραπεία, κινησιοθεραπεία κλπ). Με την αύξηση της λειτουργικότητας οι ασθενείς μπορούν να ενδυναμώσουν τους μύες τους και να έχουν σημαντικά καλύτερη ποιότητα ζωής.
